Od Drugog svetskog rata pa sve do danas, upotreba kasetnih bombi izazvala je kontroverze i postala predmet političkih rasprava. Kasetne bombe su oružje koje se sastoji od glavne bombe koja izbacuje više manjih projektila, poznatih kao kasete. Koliko su kasetne bombe zapravo opasne? Zbog čeka čak i saveznici Sjedinjenih Američkih Država protestuju protiv odluge Džozefa Bajdena da iste isporuči Ukrajini?
Istorija kasetnih bombi
Kasetne bombe prvi put su se široko koristile tokom Drugog svetskog rata, a cilj im je bio da nanose velike štete na širokom području. Međutim, upotreba ovog oružja postala je predmet kontroverze zbog njihovog dugotrajnog humanitarnog uticaja. Kasetne bombe često ostavljaju zaostale neeksplodirane bombe koje predstavljaju opasnost za civile, čak i nakon završetka sukoba.
Upotreba kasetnih bombi nastavila se tokom niza oružanih sukoba širom sveta. Ova oružja su se koristila u konfliktima kao što su Vijetnamski rat, ratovi u bivšoj Jugoslaviji, Irak, Avganistan i Sirija. Kasetne bombe često imaju visoku stopu neuspeha, što znači da veliki broj projektila neeksplodirane ostaje na zemlji i može predstavljati smrtnu opasnost za civile, uključujući decu.
Politika i praksa u vezi sa kasetnim bombama postale su predmet međunarodnih rasprava. 2008. godine, Konvencija o kasetnim bombama potpisana je u Oslu sa ciljem da se stavi van snage, zabrani proizvodnja, skladištenje i upotreba kasetnih bombi. Međutim, neke zemlje, uključujući Sjedinjene Američke Države, Rusiju i Kinu, nisu potpisale ovu konvenciju, što ukazuje na političke razlike u vezi sa njihovom upotrebom.
Jedan od značajnih aspekata korišćenja kasetnih bombi je uloga države u njihovoj primeni. Države imaju odgovornost da zaštite svoje građane i da osiguraju poštovanje međunarodnog humanitarnog prava. Međutim, u nekim slučajevima, države su kritikovane zbog korišćenja ovog oružja i zbog nedovoljnog preduzimanja mera da se minimiziraju civilne žrtve.
Kasetne bombe i NATO
NATO, kao vojni savez, takođe je bio oštro kritikovan u vezi sa upotrebom kasetnih bombi. Iako neki članovi NATO-a, poput Belgije, Luksemburga i Holandije, podržavaju zabranu kasetnih bombi, drugi članovi su ostali pri stavu da će ih koristiti samo u „odgovarajućim okolnostima“. Ovo je izazvalo kontroverze u vezi sa doslednošću i primenom principa humanitarnog prava.
Sukob između Ukrajine i Rusije takođe je pokrenuo pitanja u vezi sa kasetnim bombama. Tokom sukoba u Donbasu, području istočne Ukrajine, izveštaji su ukazivali na upotrebu kasetnih bombi sa strane obe strane. Ova situacija je još jednom podstakla debatu o etici i praksi upotrebe ovog oružja, kao i o potrebi za jačanjem međunarodnih standarda u vezi sa njima.
Diplomatski napori za zabranu upotrebe
Upotreba kasetnih bombi je ostala kontroverzna tema, zbog humanitarnih posledica koje ostavljaju za sobom. Međunarodna zajednica nastavlja da radi na jačanju međunarodnog prava i normi kako bi se ograničila upotreba ovog oružja i minimizirali rizici po civile.Određeni uspesi su postignuti kroz Konvenciju o kasetnim bombama. Ipak još uvek postoje izazovi u primeni ovih standarda i postizanju šireg konsenzusa među državama.
Kasetne bombe predstavljaju izazovnu tačku u sučeljavanju politike, prakse, ratnih uslova, uloge država, NATO-a, Ukrajine i Rusije. Nastavak rasprava i aktivnosti na međunarodnom nivou ključni su za suočavanje sa ovom temom. Cilj je naravno da se smanji opasnost po civilno stanovništvo. Kako za vreme, tako i posle aktivnih sukoba.
